Azerbaycan devletinin petrol ve doğal gaz şirketi SOCAR, Erdoğan ailesine ait olduğu bilinen beş petrol tankerini Malta’da kurdukları şirketler aracılığıyla bu yılın başında satın almış.
SOCAR ve Erdoğan ailesi arasındaki bu anlaşma şu ana kadar kamuoyuna açıklanmadı.
SOCAR geçen yıldan bu yana, şirkette görev alan ve Gülen cemaatine üye olduğu düşünülen kişilerin şirketten temizlenmesi için hükümet tarafından baskı görüyordu. Bu satış işlemi de tam bu sıralarda gerçekleşti.
Erdoğan ailesinin gemilerinin yeni sahibi SOCAR, gemileri şu anda Moskova’da kayıtlı Frachtmortrans adlı bir firmaya kiralıyor. Bu firmanın yöneticileri arasında SOCAR ve British Petroleum’la (BP) ilişkili kişiler bulunuyor.
The Black Sea tarafından ulaşılan BP, Moskova’daki firmayla ilişkileri olmadığını söyledi. SOCAR yetkilileri ise sorularımıza yanıt vermedi.
Gün ışığına çıkarılan bu bilgiler European Investigative Collaboration (EIC) konsorsiyumunun projesi olan ve 13 yayın kuruluşuyla 16 ülkeden 49 gazetecinin dahil olduğu Malta Files’ın bir parçası.
The Black Sea daha önce Malta Files projesi kapsamında Erdoğan ailesinin Malta ve Man Adası’nda kurulu şirketler üzerinden sahip olduğu Agdash isimli petrol tankerini ve Başbakan Yıldırım’ın ailesinin 140 milyon dolara varan off-shore servetini ortaya çıkarmıştı.
Erdoğan'ın kardeşi Mustafa ve eniştesi Ziya İlgen, Palmali Group'un sahibi Mübariz Mansimov'la beraber Erdoğan ailesine ait Begim Aslanova adlı dev tankerin denize indiriliş kutlamasında
SOCAR’ın Erdoğan ailesinin şirketi BMZ Group’un tüm filosunu satın alması Azeri şirket için küçük bir yatırım sayılmaz.
Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan, kardeşi Mustafa Erdoğan ve eniştesi Ziya İlgen tarafından kurulan BMZ’nin beş gemiyi 2014 ve 2015 yıllarında yaklaşık 100 milyon dolar civarında para ödeyerek satın aldığı medyaya yansımıştı.
2015’in Şubat ayında Mustafa Erdoğan ve Ziya İlgen, BMZ filosuna kattıkları gemilerden 140 metrelik petrol ve kimyasal ürün tankeri Begim Aslanova’nın denize indirilme töreni sırasında görüntülenmişti. Tankerin yaklaşık 18 milyon dolara mal olduğu dönemin gazeteleri tarafından yazılmıştı. Törende aynı zamanda Azeri milyoner ve Palmali Group’un sahibi armatör Mübariz Mansimov da bulunuyordu.
Begim Aslanova’nın denize indirilmesinden bir kaç ay öncesinde, Ekim 2014’te, BMZ’nin inşa ettirdiği ilk gemi Mecid Aslanov tamamlanmıştı. Kasım 2015’e gelindiğinde Poet Qabil, Armada Fair ve Armada Breeze adlı tankerler de BMZ’ye teslim edilmişti.
Denize indirme törenine katılan Mübariz Mansimov, Erdoğan ailesi için kilit bir isim. Gemiler BMZ’nin filosuna katıldığında tüm gemileri kiralayan ve petrol transferi için kullanan Mansimov oldu. Azeri milyoner aynı zamanda SOCAR’la da Türkiye’de ve diğer ülkelerde iş ortaklığı yapıyor.
Mansimov ve Erdoğan ailesinin arasındaki kira anlaşmasının ayrıntıları bilinmiyor ancak medyada yazılanlara göre Mansimov, gemilerin inşası için BMZ’nin aldığı milyonluk kredileri bankalara geri ödemiş.
Eğer bu tür bir anlaşma doğruysa Mansimov ve Erdoğanlar’ın arasında imzalanan ve The Black Sea’nin daha önce ortaya çıkardığı tanker anlaşmasıyla benzerlik gösteriyor. Daha önce haberleştirdiğimiz gibi, 2008 yılında Mansimov, Agdash adlı petrol tankerini Erdoğan ailesinin Man Adası’nda kurulu şirketine 25 milyon dolara satmıştı. Geminin satışını finanse etmek için Erdoğan ailesinin şirketi Letonya bankasından 18.4 milyon dolarlık kredi almış ve bu kredi Mansimov tarafından bankaya gizli bir anlaşmanın parçası olarak geri ödenmişti.
İlgen’in SOCAR hissesi ve darbe girişimi sonrası
SOCAR, Erdoğan ailesine yabancı bir şirket değil. Hatta 2013 yılında, şirketin Türkiye’deki doğalgaz ticaretini yöneten SOCAR Gaz Ticareti A.Ş’nin yüzde altılık hissesi bizzat Erdoğan’ın eniştesi Ziya İlgen üzerine kayıtlıydı. İlgen, Eylül 2013’te şirketteki hissesini Kalyoncu ailesinin kurduğu Ayyıldız Holding A.Ş’ye devretti. Adını bu hisse devrinden on gün sonra Zirve Holding A.Ş’ye çeviren Ayyıldız Holding, devirden üç ay sonra da Sabah ve ATV’yi satın aldı.
15 Temmuz sonrasında Fethullahçı cemaat üyelerinin hedef alındığı ülkelerden biri de Gülen ağının oldukça kuvvetli olduğu bilinen Azerbaycan olmuştu. Azeri devletinin şirketi SOCAR da bu baskıdan nasibini almıştı.
Türkiye’nin isteğiyle petrol devi şirket Azerbaycan’da bulunan Gülen okullarına el koymuş ve sonrasında da kapatmıştı. Aynı zamanda Türkiye’de bulunan şirketlerindeki bazı çalışanların da işlerine son vermişti.
Darbe girişiminden üç hafta sonra, 5 Ağustos 2016’da Enerji Bakanı Berat Albayrak SOCAR’ın Türkiye ofisini ziyaret etmiş ve görüşmenin sonunda, “18 milyar dolarlık yatırımıyla Türkiye'deki en önemli yatırımcılardan biri olan SOCAR'ın yaşanılan süreçte yanımızda olduklarını, Türk milletine ve ekonomisine güvendiklerini görmek bizim için oldukça önemliydi” demişti.
Albayrak’ın ziyaretinden sonra, SOCAR’ın sahip olduğu ve 2012 yılında tamamen özelleştirilen Petkim’de çalışan 200 kadar kişinin istifası açıklanmış ve bu kişilerden bazıları daha sonra FETÖ üyeliği suçlamasıyla tutuklanmıştı. SOCAR’dan yapılan açıklamada tutuklanmaların hukuki prosedürün bir parçası olduğu ve şirketin Türkiye’yi desteklediği belirtilmişti.
Tam bu sıralarda SOCAR, Erdoğan ailesinin gemilerini satın alacak şirketleri kurdu.
Erdoğan'ı destekleyenler Temmuz 2016'de darbenin püskürtülmesini kutlarken (Fotoğraf: Mstyslav Chernov, wikimedia)
SOCAR’ın yeni gemileri Cumhurbaşkanı’nın ailesinden
7 Eylül 2016’da SOCAR’a ait ve Dubai’nin vergiden muaf serbest bölgesinde kurulu ama merkezi İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunan SOCAR Logistics DMCC adlı şirket, Azerbaycan vatandaşı İlham Gadim-Zada adına Malta’da beş yeni şirket kayıt ettirdi. Bu şirketlerin adları Milagress, Caminero, Prover, Blue Lake Star ve Planeo.
2017’nin Aralık ve Ocak aylarında bu beş şirket Erdoğan ailesinin gemilerini tek tek satın aldı ve gemilerin adlarını şirket adlarıyla aynı olacak şekilde değiştirdi.
Satışın değeri ve anlaşmanın ayrıntıları kamuya açıklanmadığı için bilinmiyor. Kamuya açık Malta şirket kayıtlarında herhangi bir kredi devir bilgisi bulunmuyor, bu da demek oluyor ki eğer SOCAR Erdoğan ailesine bir ödeme yaptıysa peşin olarak yapmış.
SOCAR’ın halihazırda bulunan 30 gemilik filosuna neden Erdoğanlar’ın beş gemisini daha kattığı ise bir diğer bilinmeyen.
Gemileri ise şu anda Moskova’da kurulu Frachtmortans adlı şirket kiralıyor. Şirket kayıtlarında adı geçen iki kişiden biri olan Namik Aladdin Ogly Kadyrov –aynı zamanda Namik Gadirov olarak da biliniyor- Dubai’de kurulu bulunan SOCAR Logistics’in eski operasyon müdürü. Şimdi ise bu yılın Mart ayında kurulan İsviçre merkezli küçük bir denizcilik şirketinin başında.
Şirket kayıtlarındaki diğer kişi Gashim Mirza Ogly Movsumzade –Ashim Movsumzade olarak da geçiyor- ise İngiliz petrol devi BP’nin Azerbaycan faaliyetlerinin temsilcisi olarak biliniyor. BP’nin halkla ilişkiler sorumlusu David H Nicholas, The Black Sea’ye yaptığı açıklamada “Movsumzade daha önce BP’nin Azerbaycan ve Hazar bölgesindeki petrol faaliyetlerinin temsilcisi olarak görev aldı” dedi ancak bu görevin yarı zamanlı olduğunu, Movsumzade’nin sözleşmeli olarak görevlendirildiğini ve hiçbir zaman BP’nin çalışanı olmadığını belirtti.
Nicholas ayrıca, BP ve Frachtmortrans arasında herhangi bir bağlantı gösteren bilgi bulamadığını ve dolayısıyla yorum yapamayacağını ekledi.
Movsumzade ve Gadirov, The Black Sea’nin sorularına yanıt vermedi.
Eğer bu haberde yazanlarla ilgili daha fazla bilgi sahibiyseniz bize yazın: [email protected]
(pgp: 0x8234F8D4A624D9F4).